Nhiều người vẫn chưa có hiểu biết sâu về khái niệm “trí tuệ cảm xúc” và thường nhầm lẫn với các khái niệm khác. Để giải thích một cách đơn giản, trí tuệ cảm xúc, hay còn được gọi là chỉ số EQ, là khả năng của một người trong việc nhận thức, kiểm soát và đánh giá cảm xúc.
Trí tuệ cảm xúc có vai trò như thế nào?
Mặc dù chỉ số thông minh IQ vẫn đóng vai trò quan trọng, nhưng nó không đủ để đạt được thành công. Nghĩa là, những người có chỉ số IQ cao nhất không nhất thiết là những người thành công nhất. Thậm chí, nhiều người có chỉ số IQ rất cao và thành tích học tập xuất sắc vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn, chẳng hạn như khó khăn trong việc tương tác xã hội, giao tiếp kém, ảnh hưởng đến công việc và cuộc sống.
Sự kết hợp và cân bằng giữa trí tuệ cảm xúc EQ và trí tuệ IQ sẽ mang lại những giá trị tích cực cho cá nhân. Có thể nói rằng trí tuệ cảm xúc đóng vai trò quan trọng trong nhiều khía cạnh của cuộc sống, bao gồm:
Trình độ học tập và năng suất làm việc
Khi môi trường xung quanh phức tạp, những người có chỉ số EQ cao biết cân bằng cảm xúc của mình và thậm chí có khả năng lãnh đạo người khác để cùng đạt được mục tiêu chung. Vì lý do này, nhiều nhà tuyển dụng đánh giá cao chỉ số EQ và coi nó như một yếu tố quan trọng tương đương với kỹ năng chuyên môn. Do đó, kiểm tra EQ đóng vai trò quan trọng trong việc lựa chọn ứng viên phù hợp.
Sức khỏe thể chất
Không thể kiểm soát cảm xúc và không thể cân bằng trước những khó khăn và thử thách trong cuộc sống đồng nghĩa với việc không thể kiểm soát căng thẳng. Điều này có thể gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe thể chất như suy giảm hệ miễn dịch, tăng huyết áp, tăng nguy cơ đau tim và đột quỵ. Ngược lại, việc kiểm soát cảm xúc và căng thẳng tốt có thể giúp bảo vệ sức khỏe thể chất của bạn.
Tình trạng tinh thần
Những người có sự thông minh cảm xúc cao sẽ có khả năng kiểm soát cảm xúc của họ, giao tiếp hiệu quả, tư duy tích cực và sống một cuộc sống lạc quan và vui vẻ. Ngược lại, nếu không quản lý và kiểm soát cảm xúc tốt, tình trạng tinh thần sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, có nguy cơ cao mắc các vấn đề lo lắng quá mức và tăng khả năng mắc trầm cảm. Nếu tình trạng này kéo dài, bạn có thể cảm thấy cô đơn, tách biệt với mọi người và gây ra các vấn đề sức khỏe tâm lý nghiêm trọng hơn.
Xây dựng mối quan hệ
Bằng cách quản lý cảm xúc của mình và duy trì sự cân bằng, bạn cũng dễ dàng hiểu và chia sẻ với người khác, từ đó biết cách giao tiếp và xây dựng nhiều mối quan hệ trong công việc và cuộc sống.
Rèn luyện trí tuệ cảm xúc bằng cách nào?
Để phát triển trí tuệ cảm xúc, có thể tham khảo một số hướng dẫn sau đây:
- Tự điều khiển bản thân: Khi bị căng thẳng, thường khó để suy nghĩ một cách sáng suốt và đưa ra quyết định chính xác. Vì vậy, hãy học cách tiếp nhận những vấn đề gây khó chịu mà không để cảm xúc chi phối. Ví dụ, khi gặp phải tình huống gây tức giận, hãy cố gắng giữ im lặng hoặc tìm một không gian yên tĩnh để suy nghĩ và bình tĩnh. Điều này giúp bạn thích nghi với mọi tình huống, thay đổi hoàn cảnh và tránh những phản ứng tức thì.
- Tự nhận thức về cảm xúc của bản thân: Hãy dành thời gian để tự quan sát và kết nối với những cảm xúc sâu bên trong bạn. Từ đó, bạn có thể xác định những ưu điểm và hạn chế của bản thân, những mong muốn cá nhân, sự cân bằng trong tương tác với thế giới xung quanh và nhìn nhận ý nghĩa của từng khoảnh khắc quý giá trong cuộc sống.
- Quản lý mối quan hệ: Khi bạn có khả năng nhận thức và chia sẻ cảm xúc của mình, hiểu và đồng cảm với cảm xúc của người khác, bạn sẽ có thể tạo dựng và duy trì nhiều mối quan hệ tốt và bền vững trong cuộc sống.
- Giao tiếp phi ngôn ngữ: Giao tiếp không chỉ dựa trên từ ngữ mà còn thông qua ánh mắt, cử chỉ, biểu cảm khuôn mặt, nụ cười, giọng điệu,… Đây là cách giúp bạn truyền đạt thông điệp một cách nhanh chóng và cải thiện mối quan hệ với mọi người trong cuộc sống.
- Tinh thần vui vẻ, hài hước: Yếu tố này đóng vai trò quan trọng trong việc cân bằng hệ thần kinh, giảm căng thẳng và giúp bạn bình tĩnh trước nhiều vấn đề trong cuộc sống. Những người có chỉ số EQ cao thường sử dụng sự hóm hỉnh, hài hước để tạo niềm vui cho chính bản thân và những người xung quanh, giúp mọi người cảm thấy thoải mái hơn và có động lực để vượt qua khó khăn trong cuộc sống.
